Ghép mai là gắn một phần của cây mai có hoa đẹp vào gốc của cây mai người chơi muốn thay đổi hoa, nhưng có bộ rễ đẹp, để chơi kiểng và chơi hoa.
Ghép mai có cực nhiều cách ghép như: Ghép xuyên tâm, ghép áp cành, ghép chồi, ghép mắt ngủ... Nhưng hiện tại việc ghép mắt ngủ được rộng rãi người sử dụng nhất, vì dễ làm, dễ thành công, xin nguồn giống dễ...tại các vựa mai giống lớn nhất việt nam.
Mùa ghép mai có thể thực hiện nói quanh nói quẩn năm, nhưng do cây mai chỉ sinh trưởng mạnh trong khoảng tháng 1 âm lịch tới tháng 7 âm lịch nên thường chỉ ghép mai từ tháng 12 âm lịch đến tháng 4 âm lịch. Nhằm cho chồi ghép lớn mạnh thuận mùa (thiên thời). Giả dụ ghép vào các tháng khác, chồi ghép chỉ phát triển 1 đến hai cơi đọt là vào mùa sinh sản, chồi ghép đóng nụ, chậm lớn mạnh kéo theo làm yếu rễ cây mai do không đủ lá quang hợp nuôi rễ, không đủ lá giúp cây hút nước trong mùa mưa dầm tháng 7 - 8 - 9 âm lịch.
+ Có thể ghép mai vào tháng 2 âm lịch, lúc cây đã khôi phục trở lại, khởi đầu đâm chồi mới và lớn mạnh nhanh, song kết quả sẽ không cao bằng thời khắc cuối tháng 3 trở đi.
Nên ghép mai vào khoảng cuối tháng 3 âm lịch tới khoảng cuối tháng 4, khi cây mai đã hoàn toàn phục hồi, bắt đầu tích trữ nhựa trong thân, lá, cành (sau khi sử dụng sức nuôi hoa) và chồi mới tăng trưởng mạnh.
+ Gốc ghép và mắt ghép (cành ghép ...) phải cùng loài, hoặc cộng giống với nhau thì sau lúc ghép cây mai mới sinh trưởng tốt.
- Việc cắt thân ghép vào khoảng tháng 10 tới tháng 12 âm lịch, mầm ghép có thể ghép được vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 4 âm lịch) như các bạn nhắc. Nhưng khi ghép mai người ghép muốn có một giống mai mới, không mấy người đi ghép mắt ghép với thân ghép cộng giống.
1. Chọn gốc mai vàng ghép
Việc chọn gốc ghép tùy theo sở thích của từng người. Bình thường gốc ghép được chọn là gốc mai tứ quý (giống này rất khỏe, ít sâu bệnh), hoặc gốc mai rừng (5 cánh). Bất kể giống mai vàng nào cũng có thê sử dụng làm gốc ghép. Nhưng mục tiêu đặt ra là phải khỏe, dáng đẹp. Sau khi chọn gốc ghép xong, khoảng tháng 10 tới tháng 12 âm lịch, dùng cưa cắt hết cành nhỏ, tạo dáng theo ý mình, nếu như không cần dáng của gốc ghép thì cắt ngang thân cách mặt đất khoảng 15 tới 20 cm. Tưới phân hữu cơ có pha B1 hoặc Atonic kích thích khiêu vũ chồi non. Lúc chồi non nhú ra (thường rất nhiều). Ngắt bỏ những chồi mọc ko đúng hướng mình định ghép. Bón thúc cho chồi non mập mạnh, khi chồi mới có thân to cỡ chiếc đũa là có thể tiến hành ghép được rồi.
Có thể sử dụng gốc mai vàng (loại mai đang được trồng rộng rãi ở Nam bộ), hoặc tốt nhất là gốc mai tứ quí vì loại này sinh trưởng khỏe, dễ ghép, dễ thành công, đủ sức mang trên mình phổ biến giống mai khác. Những gốc này càng lớn càng tốt, sử dụng cưa cắt ngang thân cây cách mặt đất khoảng vài tấc tới một mét (tùy theo thế của cây sau này định tạo là cao hay thấp) sau lúc cưa, trông nom (bón bổ sung thêm phân, tưới đủ nước) tỉ mỉ để cây nẩy tược, chờ cho tược lớn cỡ điếu thuốc lá là có thể ghép được (để cho dễ phân biệt tạm thời gọi mỗi tược mới ra sau này là một gốc ghép, còn gốc cây mẹ vừa được cưa bỏ phần ngọn là thân chính).
Một gốc ghép có thể đồng thời ghép đa dạng giống mai khác nhau, lưu ý các giống mai khỏe như Giảo , Mai trâu... Ghép dưới thấp, các giống nhàng nhàng như mai xanh, mai hương ... Ghép ở giữa. Các giống thể trạng yếu như mai trắng, mai cúc, mai 50, 120 cánh... Ghép trên phần ngọn. Cách bố trí phải hài hòa, bảo đảm các mầm ghép sẽ tăng trưởng cân đối.
kiểm tra xem các chồi ghép đã sẵn sàng chưa, bằng cách như sau: sử dụng mũi dao nhỏ, sắc, tách thử một tẹo vỏ trên mầm thân ghép. Giả dụ thấy giữa phần vỏ và phần thân gỗ tiện lợi tách rời nhau, có vẻ láng ướt nhựa. Tương tự là thời khắc ghép tốt nhất đã tới.
Chọn giống và ý tưởng ghép : Trong dân gian hiện nay có khá nhiều loại mai đẹp như: Bạch mai (hoa màu trắng), Hồng mai (hoa màu vàng hồng), Thanh mai (hoa màu phớt xanh),
Huỳnh mai (hoa màu vàng). Riêng Huỳnh mai cũng có đa dạng loại từ 9, 12, 24... Cho đến 60 cánh, thậm chí có loại lên tới 150 cánh. Chúng ta có thể sưu tầm và tuyển lựa loại nào ưng ý để làm giống ghép vào gốc ghép (để dễ phân biệt phần này lâm thời gọi là cành ghép).
Cành giống: lấy mắt ghép chọn những cành khỏe mạnh, trên những cây mai ko sâu bệnh, nằm ở vị trí đủ ánh sáng. Chọn cành không già, ko non. Ví như được cành có tuổi tương đương với mầm tại gốc ghép là tốt nhất, các mắt cuống lá phải còn xanh, khá phồng lên (trường hợp lá đã rụng). Nếu trường hợp lá chưa rụng, sử dụng kéo cắt lá đi (chừa lại phần cuống lá). Sử dụng dao sắc rà soát xem vỏ và phần thân gỗ có tiện lợi tách rời nhau không (giống như phần kiểm tra tại thân ghép). Ví như lúc tách ra 2 phần ko dễ dàng mà cố tình ghép thì 99% sẽ thất bại.
Các cây giống ví như ở sắp gốc ghép thì thuận tiện nhất. Ví như giống ghép ở xa gốc ghép, chuẩn bị sẵn một bịch nilon, sau lúc cắt cành có mắt ngủ, nhúng vô nước, lấy ra cho vào
bao nilon cột lại.
1 vài công nghệ ghép tương đối thuần tuý, thích hợp với cây mai:
hai. Kỹ thuật ghép áp
Ghép áp là dễ thành công nhất vì cây mai rất dễ liền da. Ngay ngoài tự dưng, hai cây mai mọc sát vào nhau, lâu ngày 2 cây mai tự dính liền vào nhau. Áp dụng cách này, chỉ cần đem 2 cây mai: 1 cây có hoa đẹp, 1 cây có hoa xấu nhưng bộ rễ đẹp để sắp nhau, lấy dao cạo vỏ hai mặt kề nhau, rồi lấy dây buộc chặt lại, ko tưới ướt chỗ ghép, để như vậy khoảng 1, hai tháng thì 2 cây mai sẽ dính liền da lại với nhau ở chỗ ghép.
Tiếp theo chỉ cần cưa bỏ ngọn của cây mai có hoa xấu và cưa dời phần gốc của cây mai có hoa đẹp đi là đã có 1 cây mai ghép, gốc là gốc của cây mai có hoa xấu, ngọn là ngọn của cây mai có hoa đẹp, sẽ ra hoa đẹp theo mong đợi.
Trên một gốc, có thể ghép áp phổ thông nhánh sẽ có cây mai có phổ biến nhánh, ra rộng rãi loại hoa, màu sắc không giống nhau rất đẹp.
3. Công nghệ ghép chẻ ngọn
Ghép áp rất dễ nhưng hay bị gãy chỗ ghép vì chỉ liền da mà không có gỗ.
Còn ghép mai chẻ ngọn có thêm một phần gỗ nên dính chắc hơn.
Cách ghép: Cũng để hai cây mai kề gần nhau, thay vì cạo vỏ, ta vót nhọn gốc ghép như cây nêm, chẻ hai ngọn cây mai có hoa đẹp, chặt chồng lên cây nêm bên gốc ghép, làm sao cho 2 mí vỏ cây ăn khớp với nhau, lấy dây quấn, buộc thật chặt lại, ko tưới ướt chỗ ghép, vài tháng sau, chỗ ghép sẽ liền da, dính chặt lại, chắc hơn là ghép áp.
Sau đó chỉ cần cưa cắt dời gốc cây mai có hoa đẹp đi, là sẽ được cây mai ghép thep mong ước.
Với phương pháp này, các nghệ nhân còn ghép những cây mai cộng họ, như cây cần thăng với cây tắc, sẽ được 1 cây cần thăng ra trái tắc, trông rất lạ mắt.
4. Phương pháp ghép mắt (ghép bo - chồi ngủ)
Ghép mắt là kỹ thuật ghép dễ thành công, thuần tuý và đẹp nhất đối với cây mai hiện nay.
Nhưng phải chuẩn bị gốc ghép lâu vì gốc ghép là cây mai mà chúng ta chọn lọc để làm kiểng sau này. Phải lựa cây có gốc đẹp, vô chậu, cưa bỏ hết tàn, nhánh, ngọn. Sau ấy đợi các chỗ cưa lên tượt non, nếu phổ biến tượt non thì phải lảy bỏ bớt, chỉ chừa 3,4 tượt là đủ, để làm gốc ghép. Khi tượt non lớn khoảng bằng đầu đũa là ghép được.
Mắt ghép, chọn loại hoa giống đẹp mà ta muốn có hoa sau này theo ước muốn, ví như không có sẵn, phải tìm mua hoặc xin nhánh nhỏ kích cỡ bằng đầu đũa , đem về ghép liền, tránh để lâu sẽ khô nhựa, ghép không dính được.
Cách ghép như sau:
- Bên gốc ghép, lấy mũi dao nhọn, khắc 1 hình chữ nhật dài 3 mm, rộng 2mm, khắc chỗ nào cũng được, và tách bỏ miếng vỏ hình chữ nhật đó.
- Bên mắt ghép, cũng lấy mũi dao nhọn, khắc 1 hình chữ nhật dài 3 mm, rộng 2mm, bao lấy một cuống lá đã rụng (trường hợp còn lá, phải cắt ngắn cuống lá và cột dây chừa cuống là, cuống lá sẽ héo rụng sau). Tỉ mỉ tách lấy miếng vỏ cây hình chữ nhật này, đặt ngay lên hình chữ nhật bên gốc ghép đã tách bỏ vỏ.
- Lấy dây nylon mềm quấn buộc kín hết mắt ghép. Xong, cắt bỏ bớt phần ngọn trên tượt vừa mới ghép, chỉ chừa lại vài ba lá là đủ để cho cây thở, không tưới ướt chỗ ghép, đem để trong mát hay che nắng.
Khoảng 15 ngày sau, mở dây nylon ra, thấy mắt ghép còn tươi và dính vào gốc ghép là đạt. Nếu mắt ghép khô héo bung ra là chết, phải ghép lại chỗ bên cạnh.
Sau đó, cứ để như vậy, một thời gian sau, chỗ mắt ghép sẽ nảy mầm, ra chồi non, ta cắt bỏ hết phần còn lại của tượt gốc ghép, để tụ hội nuôi dưỡng chồi non.
Một gốc ghép có thể ghép phổ thông loại mai, phổ quát màu khác nhau, rất đẹp.
Chuẩn bị: cành giống, kéo cắt cành, dao ghép, dây quấn
dụng cụ ghép
Mở cửa sổ: Tại phần thân ghép sử dụng dao tách một miếng vỏ hình chữ nhật (kích thước khoảng 0.5 x 1 cm theo chiều dọc của mầm ghép (lưu ý càng sát gốc mầm càng tốt, tách bất nhắc chỗ nào, không cần phải là vị trí cuống lá). Tách xong trợ thời chưa lấy miếng vỏ ra vội (tránh khô nhựa).
Tại phần giống ghép ở vị trí cuống lá, có mắt lá như đã diễn đạt trên cũng tách lấy 1 mắt lá của cành mai giống (mai giảo, mai cúc,...), nhớ chừa cuống lá lại cho dễ bước.
Đặt vào cửa sổ: chóng vánh lấy miếng ghép áp khít vào thân ghép (sau khi đã lấy miếng vỏ tách sẵn tại mầm ghép ra, quay mắt ngủ lên trên, giả dụ muốn sau này cành mai hướng lên trên, giả dụ muốn có cành mai lạ mắt có thể quay mắt ngủ xuống dưới, sau này bạn sẽ có một cành mai đâm xuống dưới sau đó mới ngách lên).
Đây là giai đoạn quan yếu nhất, miếng ghép phải thật khít, không được để dính nước.
Quấn dây: nhanh chóng dùng dây nilon (loại trong, giúp mầm cây có thể quang đãng hợp được).
Buộc chặt, kín mắt ghép không để nước mưa lọt vào (không nên thắt nút trên mắt ghép). Cắt bớt mầm thân ghép (để lại khoảng 20 cm, có 3 đến 4 lá) giúp cây tập hợp dinh nhường nhịn nuôi mầm ghép.
Nhớ quấn từ dưới lên như lợp nhà, để nước ko lọt vô vết ghép, thao tác phải nhẹ nhàng:
chấm dứt quấn dây:
Đưa cây vào chỗ mát, 3 ngày đầu chỉ tưới gốc, không tưới lên cây. Các ngày sau tưới ướt cả cây luôn. Khoảng 10 ngày sau đưa cây ra nắng lại. Sau 15 ngày có thể mở dây nilon để biết kết quả. Khi mở ra ví như miếng ghép khô tự rơi ra. Coi như phải làm lại, kiểm tra cả giai đoạn xem có sơ sót gì không??? Giả dụ miếng ghép dính chặt, còn tươi coi như các bạn đã thành công. Việc còn lại là chăm bón cho mầm cây phát triển. Lúc mầm ghép lên được khoảng 2 tới 3 cm, ta cắt nốt phần còn lại của mầm ghép (cắt cách mắt ghép khoàng 2 cm), bôi vôi vào vết cắt giảm thiểu sâu bệnh
=== > Phân tích thêm: Những nơi thu mua mai vàng giá tốt
5. Công nghệ ghép chồi non
kỹ thuật này, gồm tiến trình như sau:
- Lấy mũi dao nhọn, rạch chữ T bên gốc ghép, tách nhẹ 2 mí vỏ cây giữa chữ T ra.
- Vạt một chồi non mới vừa nhú ra, bên nhánh cây giống còn cả vỏ cây, gọt thành hình tam giác cân nhọn.
- Nhét chồi non cẩn thận vào giữa chữ T, giảm thiểu làm gãy chồi non.
- Lấy dây nylon mềm quấn tiếp giáp với chồi non, buộc lại, đem để vào chỗ mát hay che nắng, hoặc lấy tíu nylon nhỏ trùm lại ko tưới ướt chỗ ghép
- Khoảng 15 ngày sau mở dây nylon ra, thấy chồi non còn tươi, dính vào chữ T là đạt; còn chồi non khô héo, rớt ra là chết, ta ghép chổ bên cạnh.
khi chồi non sống, nên cắt bỏ phần ngọn của gốc ghép để nuôi chồi non.
công nghệ này khó thành công hơn, vì chồi non dễ bị gãy và dễ bị khô héo.
Cũng mở cửa sổ ở trên.
Chồi ghép:
Đặt chồi ghép vào cửa sổ
- Khoảng 1 giờ sau khi ghép rà soát lại, bọc nào không có khá nước thì kiên cố bọc ấy bị thủng. Để ý thấy cây nào ghép mà đem vô chỗ mát quá (dưới tán cây ăn quả, cây lớn khác....) thì tược ghép bị yếu hơn, tốt nhất là che lưới thường phục vụ vườn trồng lan có độ cản quang là 50%. Chú ý, khoảng ko khí bên trong bọc ko cần phổ quát.
Quấn dây phải nhớ chừa chồi ra ngoài
Tròng bịch ni lông cho chỗ ghép, đem cây vào chỗ mát.
=== > Xem thêm: Top 10 cây mai vàng khủng nhất Việt Nam
6. Công nghệ ghép xuyên thân
kỹ thuật này dùng để ghép cho nơi nào cây kiểng thiếu nhánh, thiếu tay. Có thể ghép được nhánh to bằng ngón tay, để cân đối cho đủ số tàn nhánh của cây kiểng.
Cách ghép:
Khoan một lỗ xuyên qua thân cây (hình hai.1.79), ngay chỗ nào cây thiếu nhánh. Đem cây mai cho nhánh ghép để sắp chỗ lỗ khoan, lựa ,ột nhánh to bằng lỗ khoan, tuốt bỏ hết lá và nhánh phụ của nhánh ghép.
Khoan lỗ xuyên thân
- Lấy nylon mỏng quấn, bao đọt nhánh ghép cho nhỏ lại rồi luồn vào lỗ khoan, kéo lên tới chỗ vừa cạo vỏ, mở nylon ra, lấy dây buộc chặt chỗ ghép, giữ cứng nhánh ghép đừng cho lay động, ko tưới ướt chỗ ghép, cũng có thể bôi vào một lớp keo mastic để giữ không cho thấm nước vào.
- Để tương tự vài ba tháng
sau, chỗ ghép liền da, nhánh ghép sẽ dính vào thân cây kiểng, ta phải cưa từ từ mỗi ngày càng ít, để rời cây cho nhánh ghép đi trồng nơi khác.
Vết ghép đã liền
tình huống ko có khoan, có thể đục một đường rãnh bên hông cây kiểng, chỗ thiếu nhánh: Lựa nhánh ghép cỡ bằng các con phố rãnh, cạo vỏ nhánh ghép, chỗ nào vừa với tuyến phố rãnh, áp sát vào các con phố rãnh và lấy dây buộc thật chặt lại, đừng để cho nhánh ghép lay động. Để tương tự, vài ba tháng sau, nhánh ghép dính vào cây mai kiểng. Sau ấy, cưa trong khoảng từ để dời cây cho nhánh ghép đi trồng chỗ khác.